İşletmelerin, stokları finanse etmek, yatırımları finanse etmek, üretimleri için gereken hammadde alımını finanse etmek, işletme sermayesi açıklarını finanse etmek gibi sebeplerle finansmana ihtiyaçları olur. Türkiye'de iki finansman yöntemi tam anlamıyla çözülememiş durumda. Birçok işletme finansman ihtiyacının kaynağını doğru tespit edemediği için doğru finansman araçlarını olması gerektiği gibi kullanamamaktadır.

FAKTORİNG:
Özellikle vadeli satışların yoğun olduğu sektörlerde alım vadelerinin satış vadelerinden daha kısa kalmasından doğan vadeli alacakların finansmanı ihtiyacı çoğu zaman bir taksitli kredi veya rotatif kredi kullanılarak çözülmekte, ancak alacaklar dinamik ve dönemsel değişiklikler göstermektedir, bunun için buna uygun bir finansman yöntemi seçilmelidir. Faktoring bu durumlarda devreye girmelidir.

Faktoring basit bir anlatımla vadeli alacakların ilave bir teminata ihtiyaç duymadan vadesinden önce iskonto edilerek ihtiyaç duyulan finansmana ulaşma işlemidir ve finansmana alacakların bizzat kendisini kullanarak ulaşmayı sağlar. Buradaki doğru kullanım ise vadeli alacakların finansmanı ile elde edilen fonların satın almalarda kullanılmasıdır, çünkü temelde bu ihtiyaç satıcılara yapılması gereken ödemelerin alıcılardan henüz tahsil edilmemiş olması ile doğmuştur. Doğru kullanılmadığı taktirde her finansal kaynak ilerleyen süreçte daha fazla finansman ihtiyacına sebep olabilir yani doğru teşhis ve doğru tedavi.

Bir yurtiçi faktoring işlemini daha detaylı anlatacak olursak ilk önce bir işletmenin faaliyet döngüsü dahilinde yapmış olduğu bir satışa konu fatura ve bu faturaya ilişkin vadeli bir alacak olmalıdır. İlk koşul sağlanmamış ise bir faktoring işleminden bahsedilemez. İlk koşulun sağlanması halinde işleyiş şu şekildedir. İşletme vadeli alacaklarından kaynaklı bir finansman ihtiyacı duyduğunda bir faktoring şirketine (factor) başvurarak bu alacakları ile ilgili kredi değerlendirme sürecine dahil olur. Onaylanması halinde faturasından doğmuş alacaklarını faktoring şirketine devir eder, faktoring şirketi alacağı vadesine göre iskonto ederek işletmeye ödeme yapar ve işletme de bu fonu hammadde, mal ve hizmet gibi tedarikleri sağlamakta kulanır. İskonto işlemi yapıldıktan alacağın faktoring şirketi tarafından tahsil edilerek kapanacağı zaman kadar bu kredi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası altındaki Risk Merkezi'ne 700 (faktoring risk kodu) kodunda bildirilir, bankalar ve finans kuruluşları bu bakiyeyi görebilmektedirler. İşte bir karışıklıkta bu sırada yaşanmaktadır, netleştirelim burada görünen bakiye işletmenin nakit olarak almış olduğu tutar değil, devir ederek iskonto ettirdiği alacak miktarıdır. Çünkü faktoring şirketi faiz vb. tutarları peşinen tahsil etti sanılmasına rağmen aksine bu tutarları devir alınan tutarın ödemesi ile tahsil edebilecektir, yani tüm tutar kredilendirilmiştir. Devir edilmiş olan alacak ödendiğinde kredi kapanır, bakiye sıfırlanır ve faktoring riski kapanmış olur.

Faktoring işlemleri alacakların vadesine ve niteliğine (çekli işlemler, temlikli işlemler, kamu alacaklarının temliği vb.) göre süreçleri değişse de temelde bu şekilde çalışmaktadır. Ayrıca sadece iskonto değil rotatif ve spot kredi kullanımlarıda faktoring şirketleri tarafından yapılabilmektedir.

İhracat işlemlerinde faktoring kullanımı için ise ilk koşul işletmenin faaliyet döngüsü dahilinde yurt dışına yapmış olduğu bir satışa konu fatura ve bu faturaya ilişkin vadeli bir alacak olmalıdır ancak ilave olarak satışın mal mukabili veya vesaik mukabili yapılmış olması gerekmektedir. Akreditif vb. kredi ve banka taahhütleri içeren enstrümanlar bankalalr arası piyasada hızlıca iskonto edilebilmekte ve bir bankanın garantisini içermektedir. Burada da faktoring yine işletmeler alacakla başbaşa kaldığında devreye girmektedir. Peki işletme ihracat işlemlerinde mutlaka kredi kullanmak için mi faktor şirketlere başvurmalıdır?
Hayır, mal veya vesaik mukabili satışından doğan alacaklarını bir finansal kurluşun garantisi altına almak ve bir finansal kuruluşun tahsilata aracılık etmesini sağlayarak işlerin ciddiyetini hissettirmek içinde bir faktoring şirketi ile çalışabilir.

Bu şekilde hikayeleştirdikten sonra; 

*Nedir?
- Bir alacak finansmanı yöntemidir.

*Faydaları?
- Spot ve iskonto kullanımlar sabit faizli kredilerdir bu nedenle sabit faiz ile işleminizi yapmış olursunuz, rotatif kullanımlarda ise faiz değişkendir.
- İlave teminat ihtiyacı gerektirmeden vadeli alacakların nakde çevrilmesini sağlar.
- Alacaklara ilişkin bir istihbarat fikri edinmenizi sağlayarak, alıcılarda cari hesap sınırlarınızı belirlemenize yardımcı olur.
- Bilançoda yabancı kaynaklar içinde gösterilmediği için borçlar hesaplarını şişirmez ancak devir edilmiş olan alacaklarıda aktifinizden düşmeniz gerekecektir. Buna rağmen banka nakit limit kullanım oranızı yüksetmeyecektir ve banka limitlerinizi daha doğru finansman ihtiyaçlarında kullanmanıza izin verecektir.
- İhracat işlemlerinde tahislat sürecini yönetmeleri işletmenizin dış ticaret biriminin yükünü azaltacaktır.
- İşletmenin ihracatlarında yurt dışındaki alıcılarının akreditif vb. kredi süreçlerine girmeden alabilmeleri satışlarında olumlu etki sağlayacaktır.

*İşlem çeşitleri?
- Kabili rücu (Rücu hakkı saklı) : Bu durumda faktoring işlemini yapan işletme, devir etmiş olduğu alacağın vadesinde ödenmemesi durumunda faktoring şirketine borcu ödemekle yükümlüdür, en az borçlu kadar.
- Gayrikabili rücu (Rücu hakkı olmayan) : Bu durumda faktoring işlemi yapan işletme, devr etmiş olduğu alacağın vadesinde ödenmemesi durumunda borcu ödeme yükümlülüğünden kurtulmuş olur. Faktoring şirketi alacağı sadece borçludan tahsil edebilecektir.
- Bildirimli faktoring : Faktoring şirketi devir aldığı alacağı borçlu tarafa yazılı olarak bildirerek, işleme konu faturaya ilişkin ödemenin kendisine yapılması gerektiğini belirtir.
- Teyitli faktoring : Faktoring şirketi işleme konu olan fatura borçlusundan bu faturaya ticaretin sorunsuz tamamlandığını ve ödemenin başkaca bir anlaşmazlık olmaksızın yapılacağını belirten bir yazı alır.
- İhracat faktoringi : işletmenin mal veya vesaik mukabili ihracatına ilişkin kesmiş olduğu fatura ve diğer evrakları ile yapacağı faktoring işlemidir.
- İthalat faktoringi : işletmenin ithal ettiği mal ve ürünlerin ödemesinin yurtdışındaki satıcı firmaya yapılması konusunda finansman ihtiyacının karşılandığı faktoring işlemidir.

*Dezavantajları?
- Geçmişte Türkiye çok sayıda çek senet işi yapan insanla karşılaşmış olması nedeniyle algının yanlış olması
- Banka kredi tahsis süreçlerinde bankaların 700 kodlu risklere olumsuz bakması ki aslında anlaşılmaz bir durumdur, çünkü her bankanın kendi iştiraki olan faktoring şirketleri vardır. Ama bunun temel sebebi hala ülkemizde herkes tarafından faktoring, kredi kullanamayan işletmelerin son çare yüksek faizle zar, zor, bir şekilde finansman sağladığı işlemler olarak algılanmaktadır.

LEASING:
Finansal kiralama işlemidir, işletmeler yatırım yapmak istediklerinde doğru finansman yöntemlerini tercih etmek için leasing şirketleri ile orta ve uzun vadeli finansal kiralama seçeneklerini de mutlaka göz önünde bulundurmalıdırlar. Fabrika, ofis, makina, teçhizat, iş makinaları hatta hava, deniz ve kara taşıtları gibi duran varlık yatırımlarında kullanılabilecek bir yatırım finansmanı modelidir. Banka kredisinden farkı yapılacak olan yatırımın mülkiyeti teminat teşkil edecek ve işletmeler ilave teminat yaratmak durumunda kalmayacaktır, bu da yine özellikle büyük yatırımlarda banka limitlerini rahatlatarak daha doğru finansman ihtiyaçlarında kullanabilme olanağı sağlayacaktır.

Leasing işlemlerinde işleyiş şu şekildedir, işletme alınacak olan malın veya ürünün alımına ilişkin tüm pazarlıkları ve şartları netleştirdikten sonra bir leasing şirketi ile alım koşulları ve alınacak ürün konusunda görüşerek bir kredi tahsis sürecine dahil olur. Süreç sonunda onaylanan koşullar belirlenerek uzlaşma sağlanması halinde mal veya ürün leasing şirketi tarafından satın alınarak işletmeye kiralanır. Mülkiyet yapılmış olan kiralama sözleşmesi süresince leasing şirketinde kalır ve işletme kiracı rolünde malın veya ürünün tüm kullanım hakkına sahip olur, ve bu varlıklarını bilançoda haklar kısmına leasing kiralarını ödedikçe yansıtır. İşletme kiralama süresi boyunca düzenli ödeyerek tamamladığı sözleşme sonunda mal veya ürünün mülkiyetini alır ve tümüyle envanterine katar. Yurtiçinden alınacak olan mal ve ürünlerde kullanılacağı gibi yurtdışından alımlarda da leasing rahatça

kullanılabilmektedir.

*Nedir?
- Bir yatırım finansmanı yöntemidir.

*Faydaları?
- İlave bir teminat yaratmaya çalışmak gerekmeyecektir, alınan mal veya ürün kendi finansmanının teminatı niteliğindedir.
- Banka limitlerinizi ve özkaynaklarınızı kullanmadan yatırım yapma imkanı sunacaktır.
- Banka nakit limit kullanım oranızı yüksetmeyecektir.
- Uzun vadeli kullanımlar işin doğasında vardır, bu yüzden bankalara göre leasing şirketleri uzun vadeli kullanımlara daha yatkındırlar.
- Alınan mal, ürün ve alım yapılan döneme göre çeşitli vergi avantajları sunabilmektedirler, bir yatırım planlarken mutlaka leasing aracılığı ile almanın sağlayacağı vergi avantajları araştırılmalıdır.
- Leasing kira bedelleri gider olarak gösterilebilmekte ve verg matrahından düşülebilmektedir.
- İster döviz, ister dövize endeksli istersenizde TL kullanılabilir.
- Sabit faizli ve sabit kira ödemeli kullanımım ile piyasadaki faiz değişikliklerinden etkilenmezsiniz, neticede yatırım uzun vadelidir, piyasa olumsuzluklarından korunmak önemlidir.
- Teşvik belgesine sahip bir yatırım için gerekli öz kaynak miktarı, yatırımın bir kısmının finansal kiralama yoluyla gerçekleştirilmesi halinde azalmaktadır.
- Bankalar leasing kullanımlarında faktoring kullnımlarında olduğu gibi olumsuz bakmamaktadırlar,çünkü leasing kullanmış olması bir yatırım yaptığına ve bir varlık alımına işaret eder.

*İşlem çeşitleri?
- Leasing işlemi : Yeni ve ikinci el mal ve ürünün niteliğine, ikinci elde temin satış şartlarına göre değişen koşullarda leasing kullanılabilmektedir. Kullanım esnasında güncel vergi avantajları takip edilmelidir, yatırımın teşvik edildiği dönemlerde leasing işlemlerinde önemli vergi avantajları olabilmektedir.
- Sale & Leaseback (Sat ve Geri Kirala) : Gayrimenkul niteliğindeki mallarınızın bir leasing şirketine satıp yeniden kiralama yolu ile kullanımıdır. İşletmeler, kanuni amortisman süresi dolmuş sabit varlıkları için sat ve geri kirala yönteminde varlığı envanterinden çıkaracak leasing ile alınmış varlıklar gibi haklarında takip edecek ve ödediği kira bedellerini vergi matrahından düşebilecektir. Kullanım esnasında güncel vergi avantajları takip edilmelidir, yatırımın teşvik edildiği dönemlerde leasing işlemlerinde önemli vergi avantajları olabilmektedir.

*Dezavantajları?
- Özkaynak ile yada banka kredisi ile alınarak envantere kaydedilmiş bir mal veya üründe hızlandırılmış amortisman yöntemleri uygulanarak vergi tasarrufu kısa vadede leasing kira bedellerinin gider gösterilmesine kıyasla daha yüksek olabilir, bu mal veya ürünün niteliğine de bağlı olarak değişebilmektedir.
- Yurt içi ya da yurtdışı leasing kuruluşlarından yabancı para leasing kullanımlarında, kur riski kiracı üzerindedir ve zaman zaman büyük olumsuzluklar yaratabilmektedir, bu nedenle kullanımı gelir elde ettiğiniz para birimi üzerinden yapmak hep en güvenlisidir.
 

İstiklal GÜNEŞ